معماری یکی از فعالیت های پویای صنعت ساخت و ساز است که شامل پروژههای ساختمانی مختلفی مانند مسکن، تجاری، فرهنگی و سایر موارد است. معماری پیشینه عمیق و پیچیدهای دارد و همواره به دنبال بهبود و پیشرفت است. انجام هر پروژه معماری نیازمند تواناییهای زیادی از جمله تحلیل دقیق نقشه کشی و طراحی دقیق، مسلط بودن به دانش فنی و تکنولوژیهای مورد استفاده، توانایی کار گروهی و هماهنگی با سایر متخصصین و ارتباط برقرار کردن با مشتریان است.
این حرفه یک دنیای وسیع از تخصصهای مختلف را در بر میگیرد. معماران عموما به عنوان مدیران و/ یا استادان از میانی از متخصصان مختلف، که شامل مهندسین ساختمانی، متخصصان طراحی داخلی و خارجی، مصنوعات معماری، دکوراسیون داخلی، و افراد دیگری هستند، دسته بندی میشوند. به طور کلی، معماران مسئول تمامی جوانب ساخت و ساز پروژههایی میباشند که در آنها مشارکت دارند. این مسئولیتها بیش از حد دقیق و پیچیده میباشد و به دانش، تحلیل، نقشه کشی، طراحی، مدیریت و رهبری محکم نیاز دارد.
معماران افرادی هستند که با ترکیب زیبایی، کاربری و فنی به طراحی ابعاد مختلف ساختمانها میپردازند. طراحی یک ساختمان منحصر بفرد با استفاده از روشهای نوین، متدولوژیها و استانداردهایی که توسط ایشان به کار میرود امکان پذیر میباشد.
علاوه بر طراحی معماری، معماران باید توانایی برنامه ریزی کلی و تفضیلی برای پروژهها، بازرسی سایت، مدیریت و پیش بینی کارها، تجزیه و تحلیل مالی پروژه، و علاوه بر آن آشنا با قراردادهای قانونی باشند. این معماران باید با نظارت بر تمامی جزئیات پروژه، مسئولیت تضمین کیفیت اجرای پروژه، مدیریت بودجه، برنامه زمانبندی و اجرای پروژه، تنظیم مستندات پروژه و سایر مراحل پروژه آشنا باشند.
مهارت های لازم برای یک معمار
- دانش و دقت در نقشه کشی و طراحی: شناخت کامل متریالها، تهیه و تدوین نقشههای مناسب و کیفیتی، طراحی با مهارت و استفاده از روشهای مدرن و نوین از مهارتهای اصلی یک معمار میباشد.
- دانش تکنولوژی و فناوری: بدون داشتن دانش لازم در مورد فناوری و دسترسی به این دانش، معماران علاقمند به تکنولوژی نیستند. به عنوان مثال، نرم افزارهای ۳D مدلینگ و پیکسل برای نقشه کشی و تصمیم گیری در مورد وسایل داخلی از اهمیت ویژه برخوردارند.
- توانایی تفکر خلاق و نوآورانه: طراحیهای خلاق و نوآورانه باعث میشود که معماران متمایل به تفکر خلاق و نوآورانه شوند. توانایی پیاده سازی این ایدهها با دقت و دانش به پروژهای ساخت و ساز موفقی تبدیل میشوند.
- مهارتهای ارتباطی و روابط عمومی: برای طراحان معماری، تعامل با مشتریان، تیمهای کاری ، مهندسان، مجریان و سایر افراد مرتبط در پروژههای بزرگ در سراسر جهان ضروری است.
- مدیریت پروژه و مدیریت بودجه: برای داشتن پروژهای موفقیت آمیز، یک معمار نیاز به مدیریت تیمی، برنامه و زمانبندی مناسب، و مدیریت بودجه پروژه دارد.
- دانش نظریههای معماری: آشنایی با نظریههای معماری، سبکها و زمینههای مختلف فضای ساخت و ساز، تاریخ معماری، و غیره باعث میشود که طراحان بهتر بتوانند به پروژهها کمک کنند.
- تمرکز بر تواناییهای کار گروهی: معماری شامل گروههای مختلف از افراد در صنعت است. معماران باید بتوانند به عنوان یک تیم کار کنند و یکدیگر را برای پیشرفت پروژه هایشان پشتیبانی کنند.
- صبر و انعطاف پذیری: همانطور که به سمت رشد و پیشرفت در صنعت معماری پیش میرویم، همانند همه رشتهها، باید به دنبال تغییراتی باشیم. همین گسترده شدن میتواند شروعی موفق برای کارائیهای طراحی شما باشد.
با نجوم است که ما شرق و غرب و شمال و جنوب را و همچنین با علم افلاک اعتدالین ، زمان تحول و مسیر ستارگان رامی یابیم . اگر کسی به این امور آگاهی نداشته باشد ، نخواهد توانست نظریه ی ساعتهای آفتابی را بفهمد.
مفهوم دقیق واژه معماری ریشه در واژه یونانی (archi-tecture) به معنای «ساختن» دارد، ساختنی که هدایت شده و همراه با آرخه باشد. آرخه (arkhe) از فعل آرخین (arkhin) به معنای «هدایت کردن» و «اداره کردن» است.
واژه «معماری» در زبان عربی از ریشه «عمر» به معنای عمران و آبادی و آبادانی است و «معمار» به معنای بسیار آباد کننده است. در زبان فارسی برابرهایی گوناگونی برای آن آمده است مانند: «والادگر»، «راز»، «رازیگر»، «دیسا»، «زاو»، «زاویل»، «دزار»، «بانی کار» و «مهراز». مهراز، واژه ای است که از «مه» + «راز» درست شده و برابر مهتر و بزرگ بنایان است که از دو بخش «مه»، یعنی بزرگ و «راز» یعنی سازنده درست شدهاست. این واژه برابر مهندس معمار به تعبیر امروزی است. در زبان لاتین نیز واژه [architect] از دو بخش archi به معنای سر، سرپرست و رئیس و tecton به معنای سازنده درست شده که همتراز با واژه مهراز میباشد.
باید توجه داشت که امروزه واژه «معماری» در دو معنای وابسته بکار میرود:
- معماری به عنوان فرایند ساماندهی فضا که اسم معنا شمرده شده است و به یک فعالیت آفرینشگر (خلاقانه) آدمی توجه دارد و بر پایه علمی-تجربی، هنر و فناوری ساخت پدید میآید. این برداشت بیشتر از سوی معماران صورت میگیرد.
- معماری به عنوان دستاورد ساماندهی فضا یا اثر معماری که اسم ذات شمرده شده است و به ساختمانهایی اشاره دارد که پیش از ساخت آنها این فرآیند پیموده شده است. این برداشت بیشتر از سوی باستان شناسان و مورخین معماری بکار میرود.
رشتههای تخصصی معماری
معماری منظر

معماری منظر رشتهای است که از لحاظ آموزش آکادمیک در کشور ما عمر کوتاهی دارد و هنوز جایگاه واقعی خود را در فرهنگ عمومی و جامعه حرفهای به دست نیاورده است. علت این امر را میتوان در عدم ارائه تعریفی جامع از آن برای عموم، مشخص نبودن حوزه فعالیت آن و تداخل رشتههای وابسته جستجو کرد.
این تخصص یک تخصص بین رشتهای است که ریاضیات، علوم مهندسی، هنر، تکنولوژی، علوم اجتماعی، سیاست و فلسفه را شامل میشود.
فعالیت معمار منظر میتواند از طراحی یک پارک ملی تا طراحی زیرساختهای شهری و مدیریت زمینهای بکر و احیا؛ اراضی مخدوش شده مثل معادن یا محوطههای دفن زباله را دربرگیرد. معمار منظر بر روی انواع ساختارها و فضاهای بیرونی اعم از کوچک و بزرگ، روستایی و شهری با مصالح نرم و سخت و مسائل هیدرولوژیکی و اکولوژیکی متفاوت فعالیت میکند.
مدیریت پروژه و ساخت

وظایف اصلی یک مدیر پروژه را میتوان ایجاد هماهنگی لازم در اجرای فعالیتها برای کاربرد مناسب منابع و امکانات، به منظور رسیدن به هدف نهایی پروژه دانست. در ایجاد این هماهنگی، الزاماً محدودیتهای زمانی، بودجه، نیروی انسانی، تجهیزات مواد و سایر منابع و امکانات، همچنین محدودیتهای مربوط به کیفیت کارهای قابل اجرا و روشهای اجرای قوانین و مقررات حاکم بر محیط و بسیاری از محدودیتهای دیگر که به نوعی با فازهای مختلف پروژه ارتباط خواهد داشت مورد نظر قرار میگیرند. برای انجام وظایف، مدیر احتیاج به برنامهریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل خواهد داشت.
طراحی شهری

بهطور خلاصه این گرایش نحوه طراحی فضاهای شهری و نحوه قرار گرفتن ساختمانها در یک مجموعه و روابط حاکم بر شکلگیری ساختمانهای شهری را مورد بررسی قرار میدهد.
برنامهریزی شهری

فعالیتهای گرایش برنامهریزی شهری عموماً در خصوص تهیه طرحهای جامع یا تفصیلی شهرها و تهیه طرحهای توسعه شهرها در راستای اهداف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر شهر یا منطقه میباشد. زمینههای کاری این گرایش مشابه گرایش طراحی شهری است.
تکنولوژی معماری

این رشته ضمن توجه به مباحث عمومی رشت بهطور مشخص بر طراحی فنی ساختمان و روشهای بهینه ساخت آثار معماری و استفاده از تکنولوژیهای مناسب در طراحی، ساخت و بهرهبرداری از بنا تأکید میورزد. فارغ التحصیلان این رشته به عنوان یک مهندس حرفهای زمینههای کاری مناسبی در بخشهای خصوصی یا دولتی به عنوان طراح یا ناظر پروژه یا مدیر پروژه خواهند داشت.
انرژی معماری

شاهکارهای معماری سنتی ما نه تنها الگوهای تمام عیاری را در مورد هماهنگی ساختمان با طبیعت استفاده از انرژیهای تجدید پذیر و عوامل مناسب سازگاری با چرخههای اکولوژیک و حذف پسماند را عرضه کرده است بلکه در این رشته از یک طرف سعی در حداکثر استفاده از امکانات محیط طبیعی و استفاده بهینه از فناوریهای معاصر و جدید دارد، از طرف دیگر به مصرف بهینه منابع، حذف پسماند و کنترل آلودگیهای محیطی تأکید میورزد. این گرایش یکی از جدیدترین گرایشها در سطح ملی و بینالمللی است.
مرمت ابنیه سنتی

مطالعه، حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعهها، محوطهها و بافتهای تاریخی عرصههای مسکونی کشور، امری ضروری است. معماران و مهندسین این امر بسیار فنی، فرهنگی و هنری را به عهده دارند که باید علاوه بر اشراف و تسلط لازم بر ابعاد تخصصی و مفاهیم امروزی حرفه خود، نظری هوشیارانه و عالمانه به گذشته داشته باشد.
فارغ التحصیلان مرمت و احیای بناهای تاریخی در واقع مهندسین معمارامروزی هستند که فرا گرفتهاند چگونه “امروز” را با بهرهگیری از تجربیات “گذشته ” برای “آینده ” بسازند. افرادی که میتوانند پلی بین معماری گذشته و آینده ایجاد کنند. این دسته از متخصصان تاریخ را خوب میشناسند و میتوانند آثار تاریخی را تجزیه و تحلیل کرده و بخوانند و مفاهیم و ارزشهای آن را استخراج و هوشمندانه به کار گیرند و با بیانی امروزی به جامعه معرفی نمایند.
بنابراین، برای معماران، دانش فنی و اجتماعی سهم بسزایی باید در توانبخشیهای طراحی داشته باشند. تواناییهای فنی و تخصصی طراحی در کنار توانایی برقراری ارتباط با سایر گروههای کاری، مالکان پروژه، و کاربران نهایی، مهارتهای کلیدی معمار برای رسیدن به یک اثر برجسته و رقابتی به شمار میروند.